Kolaż składający się z logotypów: Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wielkopolski, Instytucji Kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego

Inauguracja Miesiąca Pamięci Narodowej

Muzeum Martyrologii

Wielkopolan - Fort VII

Inauguracja Miesiąca Pamięci Narodowej

Inauguracja Miesiąca Pamięci Narodowej

Inauguracja Miesiąca Pamięci Narodowej

Aktualności

3 kwietnia w Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII odbyła się Inauguracja Miesiąca Pamięci Narodowej. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, samorządowych oraz kombatanci. W trakcie uroczystości uczestnicy poznali bliżej postać Marianny Marszałkowskiej-Kaniewskiej. Po oficjalnej części młodzież wzięła udział w prelekcji Piotra Bojarskiego poświęconej tegorocznej bohaterce oraz zwiedziła Muzeum z przewodnikami.

Marianna Marszałkowska – Kaniewska

„Przyrzekłam, że nie będę wyjawiać żadnych tajemnic”

Maria Marszałkowska – Kaniewska  (ps. „Wanda”, „Ruta Wagner”) w okresie  międzywojennym nauczycielka języka angielskiego i francuskiego w Państwowym Gimnazjum w Tarnowskich Górach (gimnazjum dla Polek obywatelstwa niemieckiego). W 1939 skierowana na stypendium British Council, na roczne studia podyplomowe do Anglii – wyjazd jednak wstrzymany z powodu wybuchu wojny.
Od jesieni 1939 zatrudniona w warsztacie ślusarskim u ojca.

W czasie okupacji zaangażowana w działalność konspiracyjną. Od wiosny 1940 do marca 1943 – komendantka Ekspozytury Wywiadowczej WSK (Wojskowej Służby Kobiet) w Poznaniu. Od września 1942 także szefowa Wydziału V (łączności konspiracyjnej) w sztabie Okręgu Poznań AK. Wśród sukcesów organizacji – zdobycie planów lotnisk wojskowych w Krzesinach i Mącznikach oraz fabryki samolotów „Focke-Wulf” i fabryki amunicji w Poznaniu, a także listy telefonów członków gestapo.

Aresztowana w Poznaniu 29 IV 1943 r. Przesłuchiwana w siedzibie Gestapo w Domu Żołnierza. Osadzona w obozie w Forcie VII, bita i torturowana. Przez sąd doraźny policji bezpieczeństwa w Poznaniu skazana na karę śmierci. Następnie z powodu oskarżenia o działalność wywiadowczą, jako winna „zdrady kraju” przekazana Sądowi Wojennemu Rzeszy, a 7 lutego 1944 przekazana do dyspozycji prokuratury przy Trybunale Ludowym w Berlinie. Tam w okresie od lutego do kwietnia 1945 roku, wraz z grupą dwudziestu dwóch kobiet z poznańskich struktur podziemnych, oskarżona o szpiegostwo i zdradę państwa niemieckiego. Rozpoczęcie procesu wstrzymywane jednak przez przedłużające się procedury oraz zbombardowanie berlińskiego gmachu sądu. W oczekiwaniu na nowy termin rozprawy –  w więzieniu w Lipsku, wyzwolona przez wojska amerykańskie 19 kwietnia 1944 roku.

Do jesieni 1945 roku – asystentka oficera USA w misji UNRRA na terenie Niemiec. Od 1947, w ramach stypendium British Council, absolwentka uniwersytetu w Sheffield w Anglii. Od końca lat czterdziestych, na polecenie rządu londyńskiego – w kraju. Zatrudniona na Akademii Ekonomicznej jako lektorka języka angielskiego, zaangażowana w społeczną działalność m.in. Fundacji Sue Ryder (wspierającej weteranów) i Studium Polski Podziemnej w Londynie. W 1998 r. awansowana ze stopnia kapitana do stopnia majora.

PO ARESZTOWANIU

W siedzibie Gestapo

„Przebywała w celi skuta kajdanami i głodzona. Umieszczono ją również w koszu z kolczastego drutu, w którym stała godzinami.”

Izabella Kopczyńska, Kobiety polskiej konspiracji 1939-1945: Maria Marszałkowska-Kaniewska pseudonim „Wanda”, „Ruta Wagner”, Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu

 W Forcie VII

„Następne trzy tygodnie spędziła [Maria Marszałkowska] w bunkrze pod schodami w męskiej części Fortu. Tutaj także, tak jak poprzednio, nie było ani okna, ani koca a ściany ociekały wilgocią. Były one przy tym mocno nachlorowane. Jak nam później opowiadała, chlorek ów dławiący w gardło, powodujący łzawienie i katar – zeskrobywała łyżką ze ścian i wrzucała do kibla. Miała też w bunkrze tylko jedną miskę, toteż przy pobieraniu posiłku stawał przed nią trudny wybór, co brać – kawę czy wodę do mycia.

Po odbyciu swej gehenny, która trwała łącznie trzy miesiące, Maria została odprowadzona na jeden dzień do celi nr 16, a potem już do końca pobytu w Forcie przebywała razem z nami w celi nr 17. Pojawienie się jej w naszej celi było dla nas wielkim wstrząsem. Drobna, wychudzona do ostateczności, słaniająca się na nogach, z oczami głęboko zapadniętymi i podsinionymi, stała się przedmiotem naszej serdecznej troski.”

Relacja Haliny Sarneckiej o losie Marii Marszałkowskiej, uwięzionej w Forcie VII od 1 maja 1943 r. do 9 listopada 1943 w: Pamiętniki Ocalonych. Wspomnienia więźniów hitlerowskich miejsc kaźni w Wielkopolsce, Poznań 1983, ss. 438, 439, 443).

Wierna przyrzeczeniu

Po uwięzieniu w Forcie VII Marianna Marszałkowska nie zaprzestała swej działalności konspiracyjnej – wysyłała grypsy, w których informowała o przebiegu śledztwa. Wielokrotnie wożona na przesłuchania do siedziby Gestapo, bita i torturowana nikogo nie wydała i odmawiała zeznań. W protokole spisanym przez Gestapo, w czasie jednego z przesłuchań czytamy, iż powiedziała:

„Nie mogę podać prawdziwego nazwiska „Broni”, ponieważ przyrzekłam, że nie będę wyjawiać żadnych tajemnic.”

(Aleksandra Pietrowicz, Babska siatka, IPN Poznań).

Marianna Marszałkowska zachowując niezłomną postawę i dotrzymując przysięgi, przeżyła wojnę
i doczekała wolnej Polski. Zmarła w Poznaniu 21 kwietnia 2004. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Armii Krajowej.

DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Proponowane

28.09
2024
Październik to miesiąc seniorów! Zapraszamy na wydarzenia, które przygotowaliśmy w ramach Senioralni koordynowanego prze...
4.10
2024
4 października Muzeum Powstania Poznańskiego - Czerwiec 1956 będą czynne od 8:00 do 14:00. Za utrudnienia przepraszamy.
wrzesień
2024
Szanowani Państwo, 27 września (piątek) Schron będzie nieczynny. Zapraszamy do zwiedzania 25, 26 oraz 28 września od 1...
5-6.10
2024
Październik to miesiąc, w którym większość wydarzeń kierujmy do seniorów. W pierwszy weekend włączamy się do akcji "Week...
V-IX
2024
Zapraszamy do udziału w programie towarzyszącym wystawie: "Wuchta Wiary. Bohaterowie pracy organicznej w Wielkopolsce".
17-20.09
2024
Po raz kolejny przedszkolaki opanowały Odwach! Zapraszamy grupy przedszkolne do rezerwowania terminów.

Dofinasowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Logo Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Logo UE